Gisteren keek ik naar mijn 15-jarige neefje die zijn speedcube aan het oplossen was. Zijn vingers vlogen over de kleurtjes, en binnen 12 seconden was het klaar. “Dat was een slechte tijd,” mompelde hij teleurgesteld. Slechte tijd? Ik doe er drie minuten over! En dat is precies waar het gekke wordt. Wat vroeger gewoon een puzzeltje was dat je van je opa kreeg, is nu ineens een hele serieuze bezigheid geworden. Deze kids trainen uren per dag, gaan naar wereldkampioenschappen, krijgen geld van bedrijven. Echt waar! De snelste ter wereld doet een cube in nog geen 3,5 seconden. Dat is zo snel dat je het amper kunt zien gebeuren. En het gaat niet alleen om slim zijn – je moet ook supersnelle vingers hebben, precies zien wat er gebeurt, en cool blijven als iedereen naar je kijkt. Bij Speedcube.nl zie je dat steeds meer mensen dit inzien. Ze verkopen professionele cubes die specifiek ontworpen zijn voor competitie, net zoals je speciale tennisrackets hebt voor Wimbledon. De dagen dat een Rubik’s cube alleen een puzzeltje was voor in de speelgoedwinkel zijn voorbij.
Waarom je lichaam net zo belangrijk is als je brein
Vorige week sprak ik met een jongen die meedoet aan internationale speedcube competities. “Mensen denken dat het alleen om slimheid gaat,” zei hij. “Maar mijn vingers doen pijn na een lange trainingssessie, net zoals bij pianisten.” Hij heeft gelijk. Speedcuben vereist ongelooflijke vingervlugheid en handkracht. Toppers draaien gemiddeld 8-10 bewegingen per seconde. Probeer dat maar eens vol te houden! Veel speedcubers doen specifieke vingeroefeningen, net zoals gitaristen. Ze trainen hun grijpkracht en werken aan hun stamina. Blessures komen voor – tendinitis, pols problemen, zelfs bevroren vingers tijdens koude competities. Felix Zemdegs, een van de beste speedcubers ter wereld, heeft verteld over de fysieke uitdaging van urenlang trainen. “Je moet je lichaam net zo goed voorbereiden als je geest,” zegt hij. De beste cubers zijn niet alleen slim, ze zijn ook fysiek fit. Ze hebben de handsnelheid van drummers gecombineerd met de precisie van chirurgen. Dat krijg je niet door af en toe een potje te puzzelen – dat vereist serieuze, gerichte training.
Hoe mentale druk echte atleten van amateurs scheidt
Afgelopen jaar ging ik naar een speedcube competitie in Utrecht. Wat me opviel was de spanning die je kon voelen. Jonge mensen die zenuwachtig hun cube zaten te draaien, ouders die nerveus meekeken, officials die streng op tijd letten. Net als bij elke andere sport. Een jongen vertelde me dat hij thuis gemakkelijk onder de 10 seconden komt, maar tijdens competities vaak boven de 12 seconden zit. “De druk is echt,” zei hij. “Iedereen kijkt naar je, er wordt gefilmd, en je hebt maar één kans.” Dat is pure mentale druk, vergelijkbaar met penalty’s nemen of vrije worpen schieten. Topspeedcubers leren omgaan met deze stress door visualisatietechnieken en ademhalingsoefeningen. Ze trainen hun focus zodat ze geen last hebben van publiek of camera’s. Max Park, wereldrecordhouder in verschillende categorieën, heeft autisme en gebruikt dat juist als voordeel om zich volledig te focussen. “Ik zie alleen de cube,” zegt hij. Dat is het niveau van mentale controle dat je ook ziet bij topatleten in traditionele sporten.
Waarom training en strategie net zo complex zijn als schaken
Mijn buurjongen Tom is helemaal geobsedeerd door speedcubing. Hij liet me zijn trainingsschema zien – het leek op wat je zou verwachten van een professionele sporter. Maandag: algoritmes voor cross. Dinsdag: F2L patronen. Woensdag: OLL training. Het ging maar door. “Ik train 3 uur per dag,” vertelde hij trots. “Net zoals voetballers.” Tom heeft gelijk. Speedcuben heeft honderden verschillende algoritmes die je uit je hoofd moet leren. Elke situatie op de cube vereist een specifieke reeks bewegingen. Toppers kennen meer dan 1000 verschillende algoritmes! Maar Tom leerde me dat het veel gekker wordt. “Je moet tijdens het cuben al nadenken over wat je daarna gaat doen,” legde hij uit. “Terwijl je bezig bent met de onderkant, kijk je al waar de stukjes voor de bovenkant zitten.” Dat is echt niet normaal. Hij ratelt namen af van verschillende methodes – CFOP, Roux, ZZ – alsof het voetbalformaties zijn. “Elke methode heeft z’n eigen trucjes,” zegt hij. “Net zoals je in voetbal soms 4-4-2 speelt en soms 4-3-3.” De beste cubers passen hun strategie aan afhankelijk van de scramble die ze krijgen. Dat vereist jarenlange studie en practice.
Het sociale en competitieve ecosysteem van een echte sport
Wat me het meest verbaasde toen ik de speedcube wereld ontdekte, was hoe professioneel het allemaal is georganiseerd. Er zijn officiële wereldkampioenschappen, regionale competities, rankings en zelfs sponsordeals. Cube bedrijven sponsoren topatleten, net zoals Nike voetballers sponsort. Er zijn zelfs team competities waar landen tegen elkaar strijden. De World Cube Association reguleert alles streng – officiële scrambles, tijdwaarneming, regels over welke cubes toegestaan zijn. Het is net zo georganiseerd als bijvoorbeeld WTA tennis. Online communities op Reddit en YouTube zijn enorm. Tutorials van toppers krijgen miljoenen views. Jperm, een populaire speedcube YouTuber, heeft meer dan een miljoen subscribers. Er zijn intense rivalries tussen toppers uit verschillende landen. Australiërs tegen Amerikanen tegen Chinezen. Nationale trots speelt een rol, precies zoals bij de Olympische Spelen. Bij grote competities zitten honderden mensen in het publiek te juichen. Er wordt live gestreamd naar duizenden kijkers wereldwijd. Dat is geen hobby meer, dat is entertainment en sport tegelijk.
De technologische evolutie die alles verandert
Vijftien jaar geleden gebruikten speedcubers nog gewone Rubik’s cubes uit de speelgoedwinkel. Nu zijn er gespecialiseerde cubes die speciaal ontworpen zijn voor snelheid. Magnetische cubes die precies aanvoelen wanneer je een laag hebt gedraaid. Ultra-gladde oppervlakken die minder wrijving geven. Verstelbare spanning zodat je de cube kunt afstemmen op jouw draaitechniek. Bij Speedcube.nl zie je de nieuwste ontwikkelingen: cubes van €100+ die elke milliseconde kunnen besparen. Net zoals wielrenners €10.000 uitgeven aan een fiets die 1% sneller is. Er zijn zelfs smart cubes die je performance analyseren en tips geven voor verbetering. Bluetooth connected cubes die je tijden uploaden naar apps. De technologie evolueert zo snel dat records constant worden verbeterd. Wat vijf jaar geleden onmogelijk leek – sub-3 seconden – is nu realiteit. Elke keer als er een nieuwe cube uitkomt, denkt iedereen: dit is het, nu ga ik eindelijk onder de 10 seconden! Het is een beetje zoals wielrenners die denken dat een nieuwe fiets hen ineens sneller maakt.
Van je woonkamer naar je eerste competitie
Oké, stel je bent nu helemaal enthousiast geworden en wilt dit ook proberen. Waar begin je? Nou, niet met die oude Rubik’s cube die ergens in je speelgoedkist ligt. Die draait voor geen meter. Ga naar zoiets als Speedcube.nl en koop een fatsoenlijke Speedcube. Hoeft niet duur, maar wel eentje die écht draait. Zo’n €25 ofzo. Leer de basis CFOP methode via YouTube tutorials. Jperm en J Perm zijn uitstekende leraren. Train elke dag minstens 30 minuten. Houd je tijden bij en probeer elke week iets te verbeteren. Na een paar maanden kun je waarschijnlijk onder de 30 seconden komen. Dan wordt het interessant. Zoek een lokale speedcube club of ga naar een competitie. En hier in Nederland? Er gebeurt meer dan je denkt! Er zijn clubs, wedstrijden, hele communities. Ga een keer kijken, praat met mensen, laat je leren. Maar wees gewaarschuwd: als je eenmaal besmet bent, kun je er niet meer mee stoppen. Mijn buurjongen Tom zegt het zelf: “Ik denk de hele dag aan cuben. Zelfs in bed bedenk ik nieuwe algoritmes.” Net zoals elke andere sport duurt het jaren om echt goed te worden. Maar als je de microbug hebt gevat, zul je versteld staan hoe verslavend het is om je persoonlijke records te verbeteren.
Benieuwd geworden naar speedcubing? Koop een fatsoenlijke cube, zoek wat tutorials op YouTube, en wie weet zit je over een jaar in een zaal vol mensen die net zo gek zijn als jij. Want geloof me – als je eenmaal begint, ben je verkocht.
